Projectacties
A. Voorbereidende acties
Enkele voorbereidende acties zijn cruciaal om goed van start te kunnen gaan met het project.
(*)Verplichte naamsvermelding: Door Gyorgy Csoka, Hungary Forest Research Institute, Bugwood.org – This image is Image Number 5371082 at Insect Images, a source for entomological images operated by The Bugwood Network at the University of Georgia and the USDA Forest Service.(cropped), CC BY 3.0 us, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=7021722
Actie A.1 Cursus om de grote poppenrover te leren kweken (trekker: Provincie Limburg)
De grote poppenrover (Calosoma sycrophanta) is een kever die als predator een belangrijke rol zou kunnen spelen bij het ecologisch beheer van de eikenprocessierups en die we in één van onze acties gaan onderzoeken. Om die keversoort te kunnen uitzetten in Vlaanderen en Nederland, moeten we eerst leren hoe we ze zelf kunnen kweken. Daarom trekken enkele projectpartners voor een opleiding naar Turkije, waar men veel ervaring heeft met het kweken van die soort. Dit staat gepland voor februari 2021, al kan Corona mogelijk voor uitstel of alternatieven zorgen.
Actie A.2 Basisgegevens biocidengebruik Nederland verzamelen (trekker: Sittard-Geleen)
Om te kunnen monitoren hoe het biocidengebruik in de loop van het project verandert, moeten we de startsituatie kennen. In deze voorbereidende actie gaan we daarom de baseline data van het biocidengebruik in de Nederlandse gemeenten verzamelen. Hiervoor zal er een bevraging gebeuren bij de Nederlandse gemeenten om in kaart te brengen hoeveel insecticiden (BTK en andere) zij de voorbije jaren gebruikt hebben om eikenprocessierupsen te bestrijden. Een dergelijke bevraging zal jaarlijks herhaald worden om de afname van het biocidengebruik in kaart te kunnen brengen (zie ook ‘monitoring’).
B. Implementatie acties
De implementatie acties vormen de kern van het project en omvatten de drie ecologische technieken voor de bestrijding van de eikenprocessierups die we in dit project op grote schaal gaan testen en demonstreren.
Actie B1: Mezen als natuurlijke predatoren (trekker: Provincie Antwerpen)
Mezen zijn verzot op jonge eikenprocessierupsen. Nestkasten voor mezen kunnen helpen om meer mezen aan te trekken, en daardoor de predatiedruk op de rupsen te verhogen. In deze actie gaan we meten wat het precieze effect is van het ophangen van nestkasten op het aantal en de grootte van nesten van eikenprocessierupsen. We doen dit in vier provincies in Vlaanderen en Nederland en volgen dit experiment gedurende vier jaar op. Naast het meten van de impact, gaan we de effecten ook aan belanghebbenden demonstreren op het terrein en hen op deze manier proberen te overtuigen om deze methode te implementeren.
Actie B2: Sluipwespen en -vliegen aantrekken d.m.v. aangepast bermbeheer (trekker: Provincie Noord-Brabant)
Sluipwespen en -vliegen zijn natuurlijke vijanden die parasiteren op eikenprocessierupsen. Ze leggen hun eitjes in de rupsen, waarna de larven de rupsen van binnenuit opeten. Om een belangrijk effect te hebben, moet het aantal sluipwespen en -vliegen groot genoeg zijn. Daarvoor is het belangrijk dat er voldoende geschikt habitat (= leefomgeving) voor die parasieten aanwezig is in de buurt van geïnfecteerde eiken.
In deze actie gaan we bekijken op welke manier wegbermen het best beheerd worden om maximaal sluipwespen en -vliegen aan te trekken. We gaan hierbij zes types van bermbeheer met elkaar vergelijken en het effect ervan op het aantal sluipwespen en -vliegen, en bijgevolg het aantal eikenprocessierupsen, vaststellen. We doen dit in de provincies Antwerpen, Limburg, Gelderland en Noord-Brabant en in de gemeente Sittard-Geleen. Ook voor deze studie zullen on-site demonstraties plaatsvinden.
Actie B3: De grote poppenrover kweken en uitzetten (trekker: Provincie Limburg)
De grote poppenrover is een in Europa inheemse loopkever. De soort is momenteel zeer sterk bedreigd in België en is in Nederland sinds enkele decennia uitgestorven. Omdat de kever verschillende, vooral harige, rupsen op het menu heeft staan die door andere dieren gemeden worden, is de grote poppenrover een welkome soort in gebieden waar bepaalde vlinders zich explosief vermenigvuldigen. De kever wordt daarom ingezet als een biologisch bestrijdingsmiddel door exemplaren te introduceren in gebieden waar ze oorspronkelijk niet voorkomen (o.a. USA en Canada). Ook wordt de kever uitgezet in gebieden waar de soort al wel voorkomt maar de aantallen te klein zijn om een rupsenplaag het hoofd te bieden. Dit laatste willen we nu op kleine schaal in België uitproberen (testlocaties in Antwerpen en Limburg) en bij succes eventueel uitbreiden naar Nederland. Op termijn willen we hiervoor graag samenwerken met bestrijdingsfirma’s.
C. Monitoring en socio-economische studie (trekker: INBO)
In het monitoring gedeelte van het project, gaan we vooral meten wat de precieze effecten zijn van de hoger vernoemde acties op het aantal eikenprocessierupsen. Op die manier willen we de doeltreffendheid van de voorgestelde methoden aantonen.
Daarnaast gaan we monitoren hoeveel het gebruik van biociden bij de bestrijding van eikenprocessierupsen afneemt tijdens het project, zelfs tot vijf jaar erna. Ook het aantal doktersbezoeken gerelateerd aan de irriterende brandharen van de rups zal opgevolgd worden.
Tenslotte zal er een socio-economische studie worden uitgevoerd, die de economische impact van de eikenprocessierups in kaart brengt en die ook de kosten en baten van de verschillende voorgestelde methoden ten opzichte van de huidige aanpak bestudeert.
D. Kennisverspreiding en doorwerking
Deze acties zijn erop gericht de resultaten van het project breed te verspreiden, met als doel het gebruik van biociden sterk te verminderen. We willen kennis en tools ter beschikking stellen van besluitvormers, lokale besturen, en alle relevante stakeholders en organisaties die werken aan de controle van de eikenprocessierups. We zorgen voor opleidingen en trainingen, we organiseren demonstratiemomenten in alle betrokken provincies en informeren mensen via onze nieuwsbrief, onze website en sociale media.
Een beslissingsboom die aangeeft welke methode onder welke omstandigheden het meest doeltreffend is en een nieuwe richtlijn over het beheer van de eikenprocessierups, zal beleidsmakers ondersteunen om naar een pesticidenloos beheer van de eikenprocessierups te evolueren.